Windows Vista Ayrıntılı inceleme (Tepeden Tırnağa Windows Vista)

[█►SALVADOR◄█]

Havadar" masaüstü: Neler değişmiş?

Aslında
"Neler pek değişmemiş?" desek daha kısa sürerdi tabii. Hakkında en çok
konuşulan Vista güzelliklerinden biri Aero adı verilen kullanıcı grafik
arabirim kavramı. Aero saydamlık veya gölgeler gibi etkilerin artık
grafik işlemcisine yüklenmesinin desteğini alarak çağdaş masaüstü
kavramına daha büyük bir adım atıyor. Windows Vista'nın yüksek donanım
gereksinimlerinden bahsedilmesinin bir sebebi de Aero; özellikle ekran
kartınız "Aero destekli" değilse saydamlık gibi etkilerden arınmış basit
görünümü kullanabiliyorsunuz. Aero ile ilgili seçmece detaylara
gelmeden genel masaüstü ortamı şu şekilde:

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Kurulum
sonunda bir kişiselleştirme yapmazsanız arkaplan olarak bunu atıyor.
Hiç fena değil. Sol altta "Başlat"ın kaybolduğunu görüyoruz yerini
yuvarlak bir düğme almış. Sistem açılışında da karanlıkta parlayıveren
buna benzer bir küre var. Bu menüyle birlikte Hızlı Başlat'ı görev
çubuğunu ve sistem bildirim alanını tutan alt çubuk artık saydam-siyah.
Simgeler biraz büyümüş ve güzelleşmiş. Sağ alttaki yazı RC2 deneme
kopyasının çalıştığını bildiriyor.


Not: Windows Vista
RC2'de Aero arabirimi doğrudan açılmayabiliyor. Vista kurulum rutininin
sonunda yapılan performans testinin sonucuna göre alınan bir karar bu.
Örneğin 512 MB belleğiniz varsa ekran kartınız desteklese bile Aero
açılmayacaktır. Bu durumda Aero'yu elle açmanız gerekecek:

1.
Başlat küresinden "All Programs >> Accesories" yolunu takip edip
Command Prompt girdisine sağ tuşla tıklayın ve açılan menüde "Run as
Administrator" seçin.

2. Komut satırında "regedit" yazarak kayıt defteri düzenleyicisini çağırın.

3. Buradan "HKEY_CURRENT_USERSoftwareMicrosoftWindowsDWM" girdisine ilerleyin.

4. Composition anahtarını çift tıklayıp 1 değerini girin.

5. Composition Policy anahtarını çift tıklayıp 2 değerini girin.

6. Kayıt defterinden çıkın ve komut satırında "net stop uxsms" komutunu çalıştırın.

7. "net start uxsms" komutuyla servisi tekrar çalıştırın.

Birkaç pencere açalım ve grafik arabirim makyajlarını görelim şimdi:

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Pencere
dekorasyonları Aero'yla birlikte saydamlaşmış. Buzlu cam görünümü
arabirimi oldukça güzel gösteriyor. Yakından bakmak isterseniz:

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Önde
olması dışında etkin pencereyi diğerlerinden ayıran tek şey kapatma
düğmesinin kırmızı olması. Fareyle üzerlerine geldiğinizde küçültme ve
tam ekran düğmeleri de mavileşip parlıyor
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Pencere
küçültme/büyütme animasyonları da elden geçmiş. Küçültmek istediğiniz
zaman pencere saydamlaşıp görev çubuğundaki yerine doğru "uzaklaşıyor".
Görev çubuğundan çıkarken de elbette tam tersini yapıyor. Yeni açılan
pencereler ise ekranın içinde çıkıyor gibi saydamlığı kaybederek
gözönüne geliyor. Yukarıdaki resimde küçültme işleminin birkaç
safhasının ekran görüntüsünü alıp üst üste bindirdik; yani öyle aynı
pencereden birkaç tane görmeyeceksiniz.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Görevler
arası kolay geçiş için eklenen iki moddan biri 3D Flip. Hızlı Başlat
alanındaki ilgili düğmeyle etkinleşebildiği gibi Start+TAB bileşimiyle
de bu hale getirebiliyorsunuz. Farenin tekerleği pencerelerin sanki dev
bir çarkın etrafındaymış gibi dönmesini sağlıyor seçtiğiniz pencere öne
geliyor. Saydamlık etkisi ve gerçek zamanlı önizlemeyle makyajlanmış bir
görev değiştirme modu daha var; o da alışık olduğumuz Alt+TAB
bileşimiyle çalışıyor.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Her
iki görünümde de pencerelerin gerçek zamanlı önizlemeleri görünüyor;
hatta videolar önizleme kipinde oynamaya devam ediyor. Bunları ne yazık
ki sadece Aero ile elde edebiliyorsunuz.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Görev
çubuğu tepkileri elden geçmiş. Görev çubuğunda yer alan pencerelerin
üzerinde gezdiğinizde bunların da gerçek zamanlı önizlemeleri çıkıyor
varsa hareketli video dahil. Farenin üzerine geldiği pencere başlığı
mavi odakta olmayan pencere başlığı ise turuncu bir pırıltıyla tepki
veriyor.

Sistem bildirim alanında çıkan baloncuklar saydamlığın
artması ve azalması şeklinde görünüyorlar. Ayrıca tam ekran film
izlemek gibi kullanımlarda kullanıcının dikkatini dağıtmaması amacıyla
baloncukların çıkışı ertelenebiliyor.

Vista kullanım sırasında
performansa bağlı olarak görünümünü ayarlayabiliyor. 512 MB bellek ve
Athlon 1700+ ile yoğun işlemler gerçekleştirirken iki kere buna tanık
olduk; bilgisayarın performansı düşük olduğu için grafik
"güzellik"lerden bazılarını kapatmak isteyip istemediğimizi sordu.

Başlat menü yapısı
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Emektar
"Başlat Menüsü" yerine gelen küreye tıkladığınızda biraz daha derli
toplu ve güzel görünümlü bir menüyle karşılaşıyorsunuz. Saydamlık burada
da yerini alıyor. Sağ kanatta hızlı erişim için gerekli yerler
listelenmiş ve kesimin üstündeki simge herbiri için farklı görünüyor.
Kapatma ve kilitleme kısayollarının yanındaki ok bu tip diğer işlemlerin
olduğu bir menü daha açıyor. Kapatma düğmesi varsayılan olarak sistemi
beklemeye alıyor. Sol kanatta yine sık kullanılan uygulamalar dizilmiş.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Windows
XP'deki kat kat açılan menülerin yerini alan yöntemde her alt menü aynı
alanda açılıyor ve üst menüye dönmek için "Back" düğmesine basmak
gerekiyor. Her seferinde bir fazla "Geri" tıklaması gerektiren yöntem
yine de eski sistemin açıla açıla ekranı kaplayabilen karmaşasından uzak
ve temiz bir görüntü sunuyor. Alt kısımdaki arama çubuğu ile hızlı bir
arama yapabiliyorsunuz.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Aslında
bir programa ulaşmanın en hızlı yollarından biri bu tümleşik arama
işlevi. Arama altyapısı Vista'nın hemen hemen her yerinde karşımıza
çıkıyor. Hızlı (anında) arama istenebilecek yerlerde örneği kullanıcının
belge dizinlerinde indeksleme yapılıyor. Bu indeksleme bir dizüstünde
pilden çalışma gibi durumlar için devreden çıkarılabiliyor. Ayrıca
kullanıcının işlem gücüne ihtiyaç duyduğu zamanlarda indeksleme işlevi
düşük bir öncelik düzeyinde çalıştırılarak kullanıcının performans
düşüklüğü hissetmemesini sağlamayı deniyor.

Sidebar ve Gadget'lar
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Windows
Sidebar adı verilen yenilik ekranın sol veya sağına yerleşen bir çubuk.
Aero ile saydam olan çubuk Basic görünümünde gri oluyor. Sidebar'da
çeşitli küçük araçları çalıştırabiliyorsunuz Linux altında KDE
kullananlar SuperKaramba'yı düşünebilir. Gadget adı verilen bu küçük
araçlar sarı yapışkan kağıtlar bir saat ve işlemci yükü gibi pratik
işlevler yanında resimler dizininizdeki resimleri sırayla gösteren bir
Slide Show oyuncağı gibi tamamen gereksiz görünen eğlencelikler de
olabiliyor. Kurulumla birlikte 10 civarında Gadget geliyor ve dilerseniz
internet üzerinden bunlara yenilerini ekleyebiliyorsunuz. Şu an için
çok fazla seçeneğiniz yok ancak Microsoft başka üreticilerin de Gadget
üretebilmesini amaçlıyor. Resimde rastgele birkaç Gadget açtık; bir
takvim sayfası işlemci yükü ve RAM doluluğunu gösteren bir izleyici
gibi... 1280x1024 noktacık boyutundaki aslını görmek için resme
tıklayın. Sidebar yaygınlaşan geniş ekranlarda daha hoş ve kullanışlı
durabilir.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Ya da isterseniz bu Gadget'ları Sidebar'dan alıp masaüstüne saçabilirsiniz


Windows dosya gezgini


[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]. jpg




Bilgisayarım
(My Computer) artık sadece Bilgisayar (Computer). Pencere daha fazla
görsellik ve daha fazla bilgi verecek şekilde yapılandırılmış ayrıca
menü çubuğu görüntüden kaldırılmış; görüntülemek için "Alt" tuşuna
basmalısınız. Pencerenin aşağıda kalan bölümünde herhangi bir şey seçili
değilse içinde bulunduğunuz yerle ilgili seçili bir cisim varsa da
onunla ilgili bilgiyi görebiliyorsunuz. Solda hemen gitmek
isteyebileceğiniz yerler sıralanmış. Bir dizin yukarı çıkmaya yarayan
düğme de kaldırılmış çünkü adres çubuğunun yeni kullanım yöntemi onu
gereksiz kılıyor:
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Bilgisayarın
neresinde olduğunuzu gösteren adres çubuğunun yapısı değiştirilerek
bulunduğunuz dizine kadarki üst dizinleri hiyerarşik olarak görüntüleyip
ulaşabileceğiniz bir hale getirilmiş. Bu tür gezinti yöntemlerine
Hansel ve Gretel masalında kardeşlerin yollarını bulabilmek için
arkalarında bıraktığı ekmek parçalarından esinlenerek Breadcrumb
Navigation deniyor. Pencerenin dolayısıyla adres çubuğunun genişliğine
bağlı olarak üst dizinlerden birkaç tanesini aynı anda görebiliyorsunuz.
Yukarıdaki ekran görüntüsünde "resimler" dizininden bunun üç üst
seviyesindeki "pclabs" dizinine gitmek için tek yapmak gereken "pclabs"
seçeneğine tıklamak. Bu şekilde hem daha fazla bilgi veriyor hem de daha
hızlı ulaşım sağlıyor. Eğer orada görünmeyen bir üst dizininiz varsa
(yani çok derinlerdeyseniz) adres çubuğunda görünen en üst dizinin hemen
solundaki oka tıklamak Bilgisayar (Computer) katına kadar tüm üst
dizinleri içeren bir menü açıyor. Geri ve İleri tuşları da yerinde fakat
adres çubuğunu kullanmaya bir kere alışınca onlara pek iltifat
etmiyorsunuz sadece bir kısayol kullanıp tamamen alakasız bir yere
gittiyseniz aklınıza geliyor. Adres çubuğunun hemen sağında arama kutusu
eklenmiş. "Search as you Type" tarzı arama kutusu bulunulan dizinde siz
yazdıkça filtreleme yapıyor.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Windows
gezgini dosya tipleri açısından da daha yetenekli ve bilgiyi organize
etmek için sunduğu olanaklar genişlemiş. Ancak bunlar sadece tanıdığı
dosya biçimleri için geçerli. Tanımadığı dosya tipleri arasında ise
bizim inceleme sistemindeki müzik dosyalarının büyük çoğunluğunu
oluşturan müzik dosyaları (FLAC veya OGG) ile OpenOffice.Org belgeleri
vardı.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Dosya kopyalama penceresinde anlık aktarım hızı gibi bilgiler gösteriliyor.


Vista'nın
arama işlevi büyük oranda WinFS'in getirilerinden faydalanacaktı ama şu
an için WinFS ortalarda yok. Yine de Microsoft varolan teknolojilerini
kullanarak arama işlevini ciddi şekilde iyileştirmiş. İzlenen dizinlerde
"anında arama" mümkün ve dilediğiniz diğer alanlarda da daha önce
Windows Explorer'a gömülü halde gördüğünüz "yazarken ara" tipi arama
imkanınız var. Yaptığınız aramaları kaydederek daha sonra bunlara hızlı
ulaşım sağlayabiliyorsunuz. Kaydedilen aramalar sanal dizin gibi bir
yapıya sahip ve güncelleniyor.





Oyunlar

Windows Vista'da oyunlar da tamamen elden geçmiş. Pinball çıkarılırken Mahjong ve Satranç gibi yeni oyunlar gelmiş.
Eski sürümlerde varolanlar da dahil olmak üzere hepsi daha şık grafiklerle bezenmiş.
Oyunlar
penceresinde seçtiğiniz oyunun ne gibi bir "Performans Puanı"
istediğini gösteriyor. Performans puanı konusunu yazının ilerleyen
sayfalarında göreceksiniz şimdilik Vista'nın bileşenleri ufak bir testle
değerlendirmesi olarak düşünün. Sistemimizin performans puanı 1
oyunların önerdiği puanlar ise 2 olmasına rağmen güzel grafiklerle
sorunsuz çalıştı.
Çokluortam Uygulamaları

Windows Media
Player 11 sürümüyle Vista'daki yerini alıyor. Bu sürüm Vista genel
görünüşüyle uyumlu şekilde düzenlenmiş ve daha fazla grafik sunuyor.

Media
Library eski "ağaç" görünümünden tamamen grafik gösterime geçmiş. Sol
taraftan seçtiğiniz ölçütlere göre listeleri size gösteriyor. Üst
kısımda yine "yazarken ara" biçiminde bir arama çubuğu bulunuyor ve
ortam kütüphanenizde arama yapıyor. Media Sharing ile uyumlu aygıtlar
arasında akış sağlayabiliyorsunuz; bu şekilde örneğin TV'de görüntü
izlemek için bilgisayarı evin oturma odasına koymaya gerek kalmıyor.
Gereken şey tabii uyumlu bir aygıtı mesela Xbox 360'ı oturma odasına
koymak.
Windows DVD Maker resim ve videolarınızı TV'de
izleyebileceğiniz bir DVD hazırlamak için Windows DVD Maker yazılımını
içeriyor. Bununda DVD içeriğini hazırlayıp buna menüler ekleyebiliyor ve
sonra da DVD'ye bastırabiliyorsunuz. Program bir noktada eski sürümden
Movie Maker'ı tamamlıyor.

Üstteki resimde Windows Media Center'ı görüyorsunuz.
Çokluortam uygulamalarının işlemci yükü ise biraz fazla gibi geldi

Internet ve Ağ uygulamaları
Internet Explorer 7+
Windows
Vista ile Internet Explorer 7+ geliyor. Elbette Internet Explorer 7 ile
aynı şey aslında Vista'da gelen sürüme 7+ demişler çünkü bazı
özellikleri sadece Vista altyapısında bulunan işlevlerle
kullanılabiliyor bu yüzden de XP altında çalışacak IE'de bulunmuyor.
Menü çubuğunun kaldırılmasıyla görüntülenebilir alanın daha verimli
kullanılması sağlanmış. İlk anda menüler olmayınca yaşanan şaşkınlığı
attıktan sonra daha rahat kullanabiliyorsunuz. Sekmeli gezinti özelliği
kazandırılmış.

Quick Tabs ile açık olan tüm sekmeleri küçük resim olarak görme olanağı da mevcut.

Internet
Explorer görüntü dışında altyapı olarak da çok geniş kapsamlı bir
yenilikten geçmiş. Vista'da güvenliği artırabilmek için artık bir tür
"Kum havuzu"nda çalışıyor; yani sınırlı bir kullanıcıdan bile daha düşük
bir yetki düzeyinde. Ayrıca görünüşü aynı olsa da Internet Explorer
Windows kabuğundan ayrılmış. Daha önceki sürümlerde IE aynı zamanda
bilgisayarda gezinti (Dosya Tarayıcı File Browser) için de
kullanılıyordu. Bu iki yenilikle Vista'da güvenliğin belirgin şekilde
artması bekleniyor en azından tarayıcıda keşfedilecek açığın sisteme
verebileceği hasar azalacaktır. Güvenliğe yönelik gelişmelere bir örnek
de dahili "Phishing" süzgeci. Tarayıcı davranışında aşağıdaki durum
çubuğunda her zaman bulunulan sayfanın adresini göstermesi gibi yine
güvenlik önlemlerini sıkılaştıran değişiklikler var.

Gömülü RSS
Feed özelliği ile bulunulan sayfadaki RSS'lere abone olunabiliyor ve
böylece harici bir RSS okuyucuya ihtiyaç ortadan kalkıyor. Sağ alt
kısımdaki büyüteç simgesi yüksek çözünürlüklü büyük ekranlarda
sayfaların daha rahat görüntülenebilmesi için sayfaya "zoom" yapmaya
yarıyor. Bu işlev sadece metin boyutunu değil sayfayı bir bütün olarak
büyütüyor. Yazıtiplerinin görüntüleme çözünürlüğü de otomatik olarak
artıyor.

Performans konusunda ise ne yazık ki yine gereğinden fazla şey istiyor ve işlemci yükünü fazlaca artırabiliyor.


Meeting
Space oldukça geniş bir paylaşım ve ortak çalışma alanı sunuyor.
NetMeeting'in yerini alan uygulamayla kullanıcılar uygulamalarını veya
bütün bir masaüstünü ağda çalışma arkadaşlarıyla paylaşıma açabiliyor ve
ortaklaşa dosya düzenleme veya notları paylaşma gibi grup çalışmalarına
izin veriyor. Eğer bir ağ bulunamazsa başka bir bilgisayarla otomatik
olarak kablosuz ad-hoc bağlantı yapabilen yazılım 10 kullanıcıya kadar
toplu çalışmayı mümkün kılıyor.
Outlook Express'in yerini ise Windows
Mail almış. Şu an için Windows XP altında bulunmuyor ama Windows Mail'ı
geliştiren aynı ekip benzer bir isimle yazılımı XP için de
geliştiriyor. Temel yenilikleri bir Bayesian gereksiz posta ve bir
Phishing süzgeci.
Takvim yani Windows Calendar çok karmaşık ve
kapsamlı olmayan bir takvim uygulaması. iCalendar desteği var ve
ajandanızı paylaşma olanağı sağlıyor. Bunlar dışında pek fazla dişe
dokunur özelliği yok.


Profil sihirbazı - farklı ağlarla kolay bağlanabilirlik
Benzer
başka bir sihirbaz. Bir tür "Ağ profili" sihirbazı ile farklı
zamanlarda bağlandığınız birden fazla ağ için otomatik ayarları
hazırlayabiliyor.
Ağ ayarları kullanıcı ile daha basit iletişim kuruyor.
Kaputu kaldırın motora bakıyoruz

Vista
grafik masaüstü kullanımında eski sürümden hem görsel hem de
kullanışlılık açısından büyük farklılıklar taşıyabilir ancak kozmetik
özellikle de bu tür grafik masaüstü ortamlarını yıllardır taşıyan
Linux/Unix ve Mac gibi platformlar varken hepsi de oldukça pahalı olan
Vista sürümlerinin fiyatını haklı çıkarmaya yeterli bir neden değil.
Aradan geçen beş yılda Vista altyapı olarak da yenilikler ve
geliştirmeler edinmiş.

Grafik efektler bir anlamda yeni Desktop
Window Manager (DWM) ile mümkün olmuş. Bu modelde uygulamaların ekrana
kendilerini doğrudan çizdirmeleri yerine bütün görüntü işlevleri
tamponlara yapılıp DWM tarafından uygulanıyor. Bu nedenle Aero ekran
kartında bolca bellek istiyor. Eğer ekran kartı belleğiniz yeterli
değilse "Basic" görünümle yetinmek zorunda kalıyorsunuz. Basit görünümde
masaüstü grafikleri Windows XP'dekine benzer yöntemlerle oluşturuluyor.
Yeni modelle aynı zamanda ekrandaki efektler mümkün olduğu kadar ekran
kartı işlemcisi ile oluşturuluyor. Gelecekteki hedef şimdiki CPU'yu da
kullanan yöntemler yerine grafik çizim işlerinin tamamen ekran kartına
kaydırılması.

Vista DirectX 10 ve Direct3D 10'u getiriyor.
Direct3D 10 gelişmiş sürümden ziyade toptan yeni bir yapı olarak
düşünülmeli. Kullanılması için yeni donanım gerektirecek. Microsoft
Direct3D'nin grafik çizimlerini kat kat hızlandırabileceğini söylüyor
ancak bunu görebilmek için Direct3D destekli kartların masaüstlerimize
düşmesini beklemeliyiz.



Performans

Performansa
yönelik özelliklere ReadyBoost ile başlayabiliriz. ReadyBoost USB 2.0
gibi bir bağlantıyla verinin bir kısmını flash belleklere yerleştiriyor.
Bu önbellekleme (caching) işlemi rastgele okumalarda mekanik kafanın
daha fazla hareket etmesini gerektiren normal sabit disk teknolojisi
yerine daha hızlı olan flash bellek teknolojisini kullanarak sistemin
daha hızlı tepki vermesini amaçlıyor.

ReadyBoost'un çalışması
için aygıtınızın en az 256 MB olması ve USB 2.0 bağlantı noktalarına
bağlı bulunması gibi gereksinimler var. Görünen o ki aynı zamanda
yonganın da ReadyBoost desteklemesi gerekiyor; yukarıdaki ekran
görüntüsünde görüldüğü üzere Vista tarafından sorunsuz tanınan USB
bağlantı noktalarına sahip inceleme sistemimizde ReadyBoost çalışmayı
reddetti.

ReadyDrive adı verilen işlev ise Vista tarafından
desteklenmesine rağmen 2006 sonbaharında bu özelliği kullanabileceğiniz
ticari bir sabit disk bulunmuyor. ReadyDrive'ı tanımlamadan önce
teknolojinin dayandığı hybrid drive (melez sürücü) kavramından kısaca
bahsetmek gerek. Bir melez sürücü normal sabit disk plakalarının
yanısıra büyük bir flash bellek alanına sahip bir sabit disk olacak. Sık
erişilen veri mümkün olduğunca bu büyük flash bellek alanında tutularak
hızlı açılışlar ve düşük güç tüketimi hedefleniyor. Samsung ve Seagate
tarafından geliştirilen ilk ürünler 2007'de bekleniyor. Şu an için bu
teknolojiyi destekleyen bir tek Windows Vista var; ReadyDrive da
Vista'daki desteğin adı.


SuperFetch hangi uygulamaların
kullanılacağını öngörerek belleğe erkenden yükleme fikrinden geliyor.
SuperFetch sık kullanılan uygulamaları belleğe ya daha önceden alıyor ya
da yüklendikten sonra bellekten sanal belleklere taşınmasını engelliyor
böylece kullanıcı aynı uygulamayı çalıştırmak istediğinde sabit disk
okuması kaynaklı beklemeleri en aza indirgemeye çalışıyor. Vista aynı
zamanda bu önyükleme için RAM yerine USB noktasından bağlananlar gibi
flash bellekleri de kullanabiliyor.

Güvenlik

Windows
ailesinin en çok eleştirilen yönlerinden biri güvenlik açısından
taşıdıkları zayıflıktı. Vista güvenliğe Windows XP'den daha fazla önem
veriyor gibi görünüyor.

Güvenlik önlemlerinden biri Users
Access Control (UAC). UAC ile artık bütün kullanıcılar ve uygulamalar
normal bir yetki düzeyinde çalışıyorlar. Eğer bir uygulamanın yönetici
yetkilerine ihtiyacı olursa bunu elde etmek için kullanıcının onayı
gerekiyor. Odaktaki uygulama doğrudan izin isteyebilirken uygulama
odakta değilse odağı almak için beklemek durumunda. Bu sırada görev
çubuğundaki simgesi parlıyor. İzin isteme durumunda tüm ekran kararıyor
ve kullanıcı sadece izin isteme penceresiyle etkileşime girebiliyor.
Normal kullanıcılar yönetici yetkilerine sahip bir kullanıcı adı ve
parolaya gereksinim duyarken yönetici yetkisine sahip kullanıcılar
parola sorulup sorulmayacağına karar verebiliyor. Vista kurulumunda
girilen kullanıcı adı varsayılan olarak yönetici haklarına sahip ve bir
program daha yüksek yetki istediğinde UAC bu kullanıcıya parola sormak
yerine sadece izin verip vermediğini sormakla yetiniyor. UAC RC2 öncesi
sürümlerde kullanıcıya fazla müdahale ettiği şikayetlerini almıştı
RC2'de o kadar belirgin bir sorun yaşatmıyor ancak büyük olasılıkla
Vista kullanımı arttıkça Microsoft UAC'nin izin sorup sormadığı yerleri
geliştirecektir.

Windows Firewall -muhtemelen gelişmiş
sürümüyle- Vista'da yerini almış ve bunun yanına Windows Defender
eklenmiş. Windows Defender Windows AntiSpyware'den geliyor. Sadece casus
yazılımları bulup temizlemek değil aynı zamanda sistemin belli
alanlarında gerçek-zamanlı koruma uyguladığı için adı Defender olmuş.
Defender potansiyel sorunlar hakkında Microsoft'a bilgi gönderebiliyor
ve Microsoft SpyNet entegrasyonuna sahip. SpyNet kullanıcılardan ve
diğer araştırmalardan casus yazılımlar hakkında dinamik bir bilgi
bankası gibi işliyor.

Giriş yönetimi üçüncü parti üreticilerin
çeşitli güvenlik önlemi teklifleri için olanaklar sağlayacak şekilde
genişletilmiş. İlginizi çekebilecek bir yönü bu genişletmenin parmak izi
okuyucuları veya ses tanıma gibi yöntemlerle de kullanıcıların kimlik
doğrulama işlemlerini yapabilecek olması.

Tümleşik ebeveyn
kontrol sistemi ile bilgisayarı kullanan çocuklarının karşılaşacağı
içerik hakkında endişelenen ebeveynler için bir kontrol mekanizması
gelmiş. Ebeveyn kontrol sistemi çeşitli oyun derecelendirme sistemlerini
kullanabiliyor. Denerseniz Vista da uyaracak ama aklınızda bulunsun
yönetici hesaplarınız şifrelenmiş değilse hiçbir anlamı kalmıyor.

Sabit
disk içeriğini şifreleme özelliği BitLocker ile geliştirilmiş.
Hatırlarsanız ABD'de bazı devlet kuruluşlarının çalışanlarına ait
dizüstü bilgisayarların çalınması sonucu güvenlik endişeleri
başgöstermiş devlet kurumlarına bazı güvenlik standartlarını zorunlu
tutan belgeler iletilmişti. Bu açıdan gizli bilgilerin sadece yetkili
kişiler tarafından ulaşılabilecek şekilde şifrelenmesi bir güvenlik
ihtiyacı saıylır. BitLocker Trusted Platform Module (TPM) yongalarıyla
da çalışabiliyor.

Internet Explorer'a getirilen yeniliklerle
birlikte Vista teorik olarak oldukça güvenli gözüküyor en azından
Windows XP'ye göre. Ancak bu yöntemlerin daha gelişmesi gerekiyor. Bazı
antivirüs üreticileri geçtiğimiz aylarda Vista'nın düşük seviyedeki bazı
güvenlik özelliklerinin aynı zamanda kendilerinin işini
zorlaştırdığından şikayet ettiler. Bu durumun çözülmesi önemli
sayılabilir; eğer iyi bir çözüm getirilmezse virüslere karşı savunma
için azalan seçenekler aslında daha büyük tehlikeleri getirebilir.
Ayrıca tatmin edici güvenliğe ulaşmak biraz daha zaman isteyen bir iş.
Gerçekten güvenli olup olmadığını zaman gösterecek.

Vista
kullanıcıya geniş yedekleme olanakları da sunuyor. Özellikle Windows
2003 Server'dan gelen yeteneklerle sistem otomatik olarak kullanıcı
dosyalarının yedeğini alabiliyor ve bunu belirlenen yerlere depoluyor.
Yedekler artımlı olarak alınabiliyor yani daha önce yapılan bir yedeğin
üzerine sadece farklılıklar eklenerek uzun sürebilecek bir "tam
yedekleme" işleminden kaçınmak mümkün. Teknik olarak Windows 2003
Server'dan gelen "Shadow Copies" Vista'da Previous Versions adı verilen
özelliğin altında yatıyor. Previous Versions'ın dosyalarınızın belirli
zamanlarda fotoğrafını çektiğini düşünebilirsiniz. Böylece üzerinde
çalıştığınız bir belgenin yeni bir kopyasını kaydedeceğinize yanlışlıkla
üstüne yazarsanız belgenin eski halini getirmek için bir şansınız daha
oluyor.

Ağ Altyapısı

Windows Vista tamamen yeniden
yazılmış bir ağ katmanı da getiriyor. Yerleşik IPv6 desteği eklenmiş ve
ayarlar dinamik değiştirilebiliyor; böylece "parmağınızı oynatsanız
restart" şikayeti eleniyor. Kablosuz ağ desteği geliştirilmiş ve sisteme
daha iyi entegre edilmiş. Fast Roaming özelliği ile kablosuz ağlar
arası geçişlerde bağlantı kopmalarının önüne geçilmek istenmiş. Bunu
deneme imkanımız olmadı.

Kullanıcı için ağ arayüzü
basitleştirilmiş. Vista kurulumumuzda herhangi bir çalışma grubu
tanımlamadık. Ekran görüntüsünde DEIMOS olarak gözüken makine PCLABS
çalışma grubundaki Windows XP Home Edition çalıştıran dizüstü
bilgisayarı. Deimos'tan Vista kurulu olan PCLABs-PC makinesini doğrudan
göremiyoruz. Ancak Vista ile herhangi bir ayar yapmadan ona
bağlanabiliyoruz. Sık sık farklı çalışma gruplarına katılan
bilgisayarların eski sistemde her seferinde yeniden başlatılması
gerekiyordu.

Vista ile Server Message Block (SMB) 2.0 da
geliyor. SMB 2.0 sadece Vista ve aynı altyapıya sahip sistemlerde
kullanılabilecek bunun yanında eski sistemlerle bağlanabilirliği korumak
için SMB 1 de Vista'ya dahil. Bu Linux sistemlerin Windows ağlarına
katılmasını sağlayan Samba projesinin de Vista için çalışabilmesi demek.
Ancak Samba ile Microsoft arasında bazen gündeme gelen "kedi-fare
oyunu"na tanık olma ihtimalimiz hala var.

Donanımla arası nasıl?

Eski
Beta'lardan beri Vista'nın sistem kaynağı açlığı hakkında dedikodular
dönüyordu. Beta'ların optimize edilmemiş ve genellikle debug için
gerekli ıvır-zıvır açık olarak derlenmiş olmaları nedeniyle bunlarda
gerçek payı da yok değildi; örneğin ilk dedikodularda 3 GHz işlemci
gereksiniminden sözediliyordu. RC2 ise son ürüne daha yakın sonuçlar
verecektir.

Şu anda pek çok kullanıcının sahip olduğu
sistemlere yakın veya daha düşük performansa sahip bir standart masaüstü
bilgisayara Vista kurduk ve bir süredir kullanıyoruz. Bu temel sistemde
değişiklikler yaparak kullanım sırasında performansın nasıl olduğuna ve
ne tür parça yükseltmeleri gerekebileceğine bakacağız. Rahat bir
şekilde kullanılabilir hale getiren yükseltmelerin üstünde performans
veren parçalar kuşkusuz sorun olmayacaktır. Bileşenler şöyle:

Abit AT7-MAX2 anakart
AMD Athlon XP 1700+ işlemci (2500+ düzeyine kadar)
Radeon 9600XT ekran kartı 128 MB bellek
512 MB sistem belleği (2 GB toplama kadar)
Western Digital 80 GB sabit disk
Hyundai L72S monitör
Logitech Desktop Express kablosuz klavye-fare seti

Taban
sistem bu. Normalde işlemci 2500+ civarına overclock ederek
kullanılıyor. İyi bir güç kaynağı ve düzgün bir soğutma yardımıyla
donanım kaynaklı dengesizliklerden uzak sayılır. Her bir parça için
diğerlerini çıkabilecek en yüksek noktada tutarak değişiklikler yaptık
ve kullanımdaki aksamaları gözlemledik.

Vista içerisinde
bilgisayarınızın belirli bileşenlerini test edip puan veren ufak bir
"benchmark" düzeneği var. Kurulumda çalışan bu düzenek size bir "Windows
Experience Index" veriyor. Bu puanlama Vista'nın nasıl görüneceğine
karar vermesine ve oyunlar gibi eklerde belirtilerek kullanıp
kullanamayacağnızı kestirmenize yardım ediyor. Genel puan testten geçen
bileşenlerden en düşüğünün puanı oluyor. Sistem performansının darboğazı
en yavaş bileşen olduğuna göre bu anlamlı bir puanlama. Tavan puan şu
an 6.0 ile sınırlı ama teknoloji ilerleyip standartlar yükseldikçe
puanın da yükseleceği söyleniyor.
Yukarıdaki resimde 1 GB bellek ve
işlemci 2500+ düzeyine overclock edildiğinde aldığımız puanı
görüyorsunuz. Parçaların tek tek puanları şöyle:


İşlemci: Overclock edilmiş haliyle 3.2
Hafıza:
Görünüşe göre miktarı değil bantgenişliğini hesaba katıyor. 1 GB DDR333
kipinde çalışan RAM modülü 4.1 puan almış. Anakartın hafıza böleni
nedeniyle aslında DDR400 olan bellekler 166 MHz FSB ile otomatik olarak
DDR333 çalışıyor. Çok belirgin fark olmuyor ancak.
Grafik: Windows Aero için masaüstü performansı olarak etiketlenmiş. 1.0 alıyor.
Oyun Grafiği: 3 boyut performansı hesaba katılmış ve yine 1.0 almış.
Sabit disk: Western Digital'dan 7200 rpm 80 GB sabit diskimiz 5.0 puan alıyor.


Ekran
kartı başarılı bir yonga taşımasına rağmen WEI puanını düşük tutan
darboğaz oluyor. Diğer bileşenler ise WEI'e göre pek düşük sayılmaz.

Vista
için önerilen donanım bileşenleri konusunda Microsoft iki kategori
yapıyor. Bunlardan birincisi Windows Vista Capable PC olarak
etiketlenenler. En az 800 MHz saat hızına sahip bir işlemci 512 MB
bellek ve DirectX 9 destekli herhangi bir ekran kartı olarak sıralanan
en düşük gereksinimler kuşkusuz Aero da dahil olmak üzere pek çok Vista
deneyimini yaşayamamak demek. İkinci sınıf ise Windows Vista Premium
Ready PC. Bunun en düşük gereksinim listesi biraz daha büyük:

1 GHz x86 veya x64 işlemci
1 GB sistem belleği
En
az 128 MB belleğe sahip Pixel Shader 2.0 destekli piksel başına 32 bit
veren yeni Windows Display Driver Model (WDDM) sürüc destekli bir ekran
kartı
40 GB sabit disk üstünde 15 GB boş alan
DVD sürücü
Internet erişimi vs.

Windows
Vista Starter dışındaki sürümlerde en düşük 512 MB bellek isteniyor.
Starter'ı şu an için konu dışı sayalım kullanılabilir bir ürün sayılmaz
çünkü.

RAM ile başlayalım.

512 MB RAM Vista Capable PC
için önerilen en düşük miktar. Bu miktar büyük olasılıkla Aero gibi pek
çok işlevin kapalı olduğu durum için verilmiş bir değer ancak Basic ile
ilgili deneyime girmeden Aero gibi sisteme daha fazla yük olan durumu
inceliyoruz.

İyileştirilen bellek yönetimi sayesinde Vista her
ne kadar başta Windows XP'den daha fazla bellek işgal ediyorsa da
kullanılan bellek alanı yeniden başlatana kadar Windows XP kadar hızlı
büyümüyor. Ancak bu 512 MB belleğin yetersiz olduğu gerçeğini
değiştirmiyor. Yukarıda ilk açılıştan bir süre sonra bellek kullanımı
oturmuşken sadece MSN Messenger açıkken kullanılan bellek miktarını
görüyorsunuz: 330 MB.
Bu ekran görüntüsü ise resim düzenleme için
GIMP birinde 8 sekme açık olan iki tane Internet Explorer penceresi
Foobar2000 üç tane Windows Explorer penceresi ve bir de MSN Messenger
açıkken alındı. Daha fazla ayrıntı isteyen olursa; GIMP'te herhangi bir
resim açık değildi ve sadece araçları içeren kutucuk görüntüdeydi.
Kullanılan bellek 410 MB civarında geziniyor ve uygulamalar arası
geçişlerde sabit disk erişimi ciddi şekilde artıyor. Folder Options'tan
korunan sistem dosyalarının görüntülenmesi seçeneğini açtığımızda kök
dizinde 1 GB büyüklüğünde bir pagefile.sys dosyası gözümüze çarpıyor.
pagefile.sys Windows NT ve takipçilerinin sanal bellek dosyasının adı. 1
GB büyüklük tamamının bir ihtiyaç olduğunu göstermese de sık ve uzun
süren disk erişimi bir hafıza yetersizliğinin alameti. Diğer
bileşenlerin herhangi biri belirgin darboğaz yaratmadı.

F.E.A.R.
Demo oynamak ise oyundan bekleyebileceğiniz keyfi alıp götürüyor. Her
ne kadar oynanabilir durumdaysa da kapalı mekanlarda bile sabit disk
erişimlerinden kaynaklanan duraksamalar can sıkıcı derecede sık.

1
GB RAM Vista Premium Ready PC ünvanını taşıyan bilgisayarlar için giriş
düzeyi. Daha ciddi bir gündelik kullanıma benzemesi için bu aşamada
daha fazla IE sekmesi açarak sistem yükünü biraz artırıyoruz.

Sistemde
takılı bellek miktarı yüksek olduğu için Vista da bellek kullanımında
daha rahat davranıyor. Yukarıdaki ekran görüntüsü yine 512 MB bellekli
olanla aynı programlar açıkken alındı yalnız Internet Explorer'da toplam
20 civarında sekme vardı. İşlemci yükünün fazlalığı dikkatinizi
çekmiştir; bu Internet Explorer'dan kaynaklanıyor. Vista gerçekten de 1
GB bellekle kullanılabilir düzeye geliyor. Yine diskte irice bir takas
dosyası açtı ama pek fazla disk işlemi yok.
1 GB hafızayla F.E.A.R
oynanabilir durumda. Ancak bellek kullanımını görebilmek için bir
çatışma sırasında Atl+Tab ile masaüstüne düştüğümüzde karşımıza çıkan
manzara da bu. Belleğin neredeyse tamamı kullanımda ve daha fazlası her
an gerekebilir; zaten oyun içinde de sabit disk okuması kaynaklı ufak
takılmalar bu durumu doğruluyor. Yeni oyunlar sistemde yeteri kadar
bellek varsa bu bellekte yüzlerce MB alanı kaplayabiliyorlar.

2
GB bellek ise ağır oyunlar ve profesyonel işlemleri değil daha "normal"
masaüstü kullanımını gözlemlediğimiz bu kısımdaki tüm sorunlarımızı
sildi götürdü. Bolca Internet Explorer sekmesi bu yazının yazıldığı Nvu
gibi bazı durumlarda kullanıcıların açmak isteyebileceği bir yığın
program üzerine Media Center'da oynatılan bir DVD ekleyince bile sistem
bellek kullanımı 1 GB'ın biraz üzerine çıktı ancak 1.5 GB gibi değerleri
hiç görmedi.

Ekran kartınız Aero'yu destekliyorsa başarım
yönünden pek büyük bir sorununuz olmayacaktır. Vista ile gelen yeni
sürücü modeli saydamlık veya üç boyutlu görünüm gibi işlevlerin
işlemciyi meşgul etmek yerine ekran kartına yüklenmesini amaçlıyor.
Grafik masaüstü arabirimi getirdiği yeniliklere karşın çok ağır
sayılmaz. Oyunlarda ise şimdilik pek bir değişiklik yok görünüyor ancak
DirectX 10 ile birlikte daha yüksek performans elde edilebileceği
öngörülüyor. Ekran kartınız Aero'yu desteklemiyorsa zaten Basic görünümü
kullanacaksınız. Not olarak muhtemelen Experience Index'in bir hatasını
da düşelim: İncelemeyle pek ilgili olmayan bir nedenle 64 MB bellekli
bir GeForce 2MX400 ekran kartıyla sistemi açtık ve WEI'de bizim 128 MB
bellekli Radeon 9600XT'den daha yüksek grafik puanı aldığını gördük!
Aero falan açılmadı tabii ama çalıştı...

İşlemci tarafında
Microsoft Premium için bile 1 GHz değerini yeterli görmüş. Ancak buna
güvenip rahat edeceğinizi düşünmeyin. DVD oynatmak gibi işlemler oldukça
yüksek işlemci gücü kullanıyor. Masaüstünde yaptığınız diğer işleriniz
ve arka planda çalışması muhtemel Antivirüs gibi uygulamalarınızı da
hesaba katmak gerek. Ayrıca kullanım sırasında gözümüze çarpan ufak bir
ayrıntı var. Sidebar'ın saydamlık geçişlerinde işlemci yükü tavan yapıp
geri geliyor. Bu yukarıda bahsi geçen yeni sürücü modeline rağmen
efektlerin hala işlemciye yük olduğunu ima ediyor. Zaten bu sürücü
modeli 1. sürüm. Esas gelişme ikinci sürümde bekleniyor. Kullanım
deneyimimizde Athlon XP 1700+ işlemcinin yeterli olmakla birlikte
sınırlarına kolay ulaştığı sonucuna vardık. İşlemciyi 2500+ seviyesine
overclock ettiğimizde de belirgin bir performans artışı oldu daha
doğrusu ilk durumda sistemin yavaş çalıştığını hissedebiliyorsunuz.
Sabit
diskte istenen 15 GB boşluk kurulumun hemen ardından kendisini
onaylatıyor. İncelemede kullandığımız RC2 Ultimate Edition ilk kurulumda
8 GB gibi bir sabit disk alanını kaplıyor. Bellek miktarınız düşükse
yine GB ile ölçülen takas dosyasını (sanal belleği) ve zamanla oluşacak
şişmeyi bu rakama ekleyin. İnceleme için 80 GB diskli sistemimizde
kurulu diğer bir işletim sistemini silmek zorunda kaldık.

Sonuçları
şöyle bir toparlarsak "Vista'ya geçmek için en büyük sorun" ödülünü
bellek gereksinimi alıyor. İlk 512 MB modülünüzü Vista'ya ayırın ve
uygulamalarınıza göre bunun üzerine 512 MB modüller ekleyin diyebiliriz.
Sisteminizi internet gezintisi ve e-postalarınıza bakmak gibi
işlemlerde kullanıyor ve genellikle az sayıda uygulamayı aynı anda
çalıştırıyorsanız 512 MB ile "idare edersiniz". 512 MB bellekle Windows
XP altında mutlu olan bilgisayarını daha geniş kapsamlı kullananlar ise
belleklerini 1 GB yaparak durumu kurtarabilirler. Bu değer aynı zamanda
yeterli bir oyun performansı da verecektir. Daha sıkı oyuncular ki bu
kategoridekiler muhtemelen Windows XP altında 1 GB belleği zaten tutuyor
ek bir 512 MB ile eski rahatlıklarını tekrar bulabilirler. Sağlam
oyuncu değilseniz veya bilgisayarınızı profesyonel olarak ağır işler
için kullanmıyorsanız 2 GB ve üzeri de bir ihtiyaç değil. 64 bit işlemci
kullananların ise bellek miktarını daha yüksek seçmeleri öneriliyor.

Athlon
XP 1700+ Microsoft'un belirttiği değerlerin üzerinde bir işlemci
olmakla birlikte sınırlarına çok çabuk ulaşıyor. Overclock ile 2500+
yapmak Microsoft'un listesine göre masaüstü kullanıcısının işini
kolaylıkla görecek bir değere çıkmak anlamına geliyor. Bu seviye
Firefox'ta bolca sekmeyle gezinti yaparken bir taraftan bu yazıyı yazmak
arka planda bir-iki uygulama çalıştırmak gibi işlerle uğraşırken
sıkılıp mola verdiğimizde Media Player ile bir DVD izlemek için yeterli
geldi. Aynı işlerde 1700+ çalıştırmak rahatsız eden gecikmelerle
sonuçlandı. "Durumu kurtarmak"tan daha iyisini istiyorsanız Vista'nın
çoklu thread'leri Windows XP'den daha fazla kullandığı ifadesine
dayanarak en azından Intel'in HyperThreading'li veya daha iyisi güncel
çift çekirdekli bir işlemciye yükseltmek isteyebilirsiniz ancak sırf
Vista çalıştırmak için platformunuzu toptan yükseltmeye ihtiyacınız yok.

Donanım sürücülerinde beklediğimizin aksine çok büyük sorunlar
bulunmuyor. Vista inceleme sisteminin IDE RAID yongası hariç bütün
bileşenlerini kendiliğinden tanıdı. Highpoint'ten gelen IDE RAID
yongamızın Windows XP sürücüleri ise Vista altında çalışıyor. Tamamen
değişen görüntü sürücü yapısı nedeniyle ekran kartlarında ilk etapta
sorun yaşanması beklenebilir. Yazının yayına hazırlandığı sırada ne ATI
ne de nVidia kartları için resmi sürücüler hazırdı. Her iki üretici de
Vista'nın bizim incelediğimiz RC2 (Build 5744) ve yeni bilgisayarlarla
verilmek üzere Kasım ayı içerisinde piyasaya çıkan RTM sürümleri için
BETA sürücüleri sağlıyor ancak bunlar için herhangi bir resmi destek
yok. ATI Radeon 9600XT ekran kartımız ATI Catalyst Beta sürücüleriyle
sorunsuz çalıştı. Ayrıca Samsung ML-1610 modeli lazer yazıcımızla D-Link
G122 kablosuz USB adaptörünün Windows XP sürücüsü çalışmadı. Bunların
açıklaması görüntü yazdırma altsistemleri ve ağ katmanındaki geniş
kapsamlı değişiklikler olabilir. Geri kalan donanımlar için internette
"Genellikle Windows XP sürücüleriyle çalışıyor" deniyor ancak bu kadar
erken bir vakitte sürpriz yaşarsanız şaşırmayın.

Sürümler ve özellikler: Hangisini kim almak ister?

Vista
öncüllerinin hepsinden fazla sayıda sürüm seçeneğiyle geliyor. Uzun
aksesuar listesi sadece en pahalı sürümde standart. Sadece iki temel
sürümle Home Edition ve daha yetenekli ("pahalı" diye telaffuz ediliyor)
olan Professional Edition varken bunlar arasında karar vermek oldukça
kolaydı. Şimdi ise Vista'nın 6 temel sürümü ve bunların "N" "K" 64/32
bit olanları gibi bir yığın sürümünü göreceksiniz.

Kurulum ve
lisans sistemine göre tüm sürümler tek ve aynı DVD içerisinde gelecek.
Kurmak istediğiniz sürümü belirleyen kurulum sırasında gireceğiniz ürün
lisans numaraları. Böylece Home Basic lisansı aldıktan sonra bunu
Ultimate'a yükseltmek istediğinizde yeni bir DVD yerine yeni bir lisans
kodu almanız yeterli olacak. Korsan kopyacıların işini kolaylaştıracak
gibi görünse de aslında net bir farkı yok. "Köşedeki bilgisayarcı" zaten
şu anda da Windows'un tüm sürümlerinin kopya CD'lerini satabiliyor.

Şimdi
illa ki Vista'ya geçmek isteyenler için bu sürümlere kısaca bir gözatıp
dikkat edilmesi gereken noktalardan bahsedelim. Sürümlerin potansiyel
kullanıcıları hakkında bir-iki söz söyleme imkanımız da olacak.
Ülkemizde nasıl fiyatlandırılacağından henüz emin değiliz yanlarında
yazan fiyatları sadece sürümler arasındaki fiyat farklarını görmek için
kullanın.

Windows Vista Starter (Fiyat belirtilmemiş)

Vista
Starter gelişmekte olan ülkeler pazarı için düşünülmüş bir ürün. ABD
Avrupa ve dünya bankası tarafından belli bir gelir düzeyinin üstünde
ortalamaya sahip olduğu belirlenen pazarlara sürülmeyecek olan Vista
Starter korsan yazılımın yaygın olduğu bu pazarlara diğerilerinden çok
daha düşük fiyata sürülecek. Starter aynı anda üçten fazla programın
çalışmaması ağ bağlantıları ve kullanılabilecek işlemci gibi
kısıtlamalarla geliyor. İlginç olan bir nokta Starter'ın 256 MB fiziksel
bellek kısıtlamasını da içermesi. Üçten fazla program çalıştırmayacağı
için bu yeterli görülmüş olmalı.

Starter kimin için mi?
Kendimizi çok zorlarsak eğitim kurumları için diyebiliriz belki. Ama
bizce bunu bir kalemde geçin ve işletim sistemine daha çok benzeyen bir
şeye bakın.

Windows Vista Home Basic (199 USD)

Vista
Home Basic Starter'ı saymazsak (ki saymayalım zaten) Vista'nın giriş
seviyesi sürümü. Home Basic'in bir de "N" sürümü var. Tekelcilik
suçlamaları ve alınan bazı kararlar sonucunda Microsoft'un Avrupa'da
geçirdiği zor günler Media Player gibi eksiklikleri olan "N" sürümleri
çıkmasına neden oldu. N sürümü sadece Avrupa'da satışa sunulacak.

Home
Basic Windows XP Home Edition'un takipçisi olarak planlanmış. Aero
kullanıcı arabirimini içermeyen sürümde görev çubuğunda gerçek zamanlı
pencere önizlemeleri gibi grafik güzellikler de yok. Sürüm en yüksek 8
GB bellek gibi donanım kısıtlamalarını da getiriyor.

Vista'nın
Windows XP üzerine sadece görüntü değil kod tabanı olarak da yenilikler
getirdiğini ve -aynı XP çıktığında duyurulduğu gibi- şu ana kadar
üretilen en güvenli Windows sürümü olacağı varsayımını kabul edersek
Home Basic'in modern bir işletim sistemine sahip olmak isteyen giriş
seviyesi kullanıcılar için olduğunu düşünebiliriz.

Diğer
taraftan modern işletim sistemi sadece kod tabanına getirilen
yeniliklerden ibaret değil. Bugün kullanıcının bilgisayarıyla etkileşimi
hem bilgisayar başında geçirilen saatler açısından hem de bu saatlerin
verimliliği açısından oldukça önemli. Mac'ler ve Linux grafik
arabirimlerinin sunduğu kolaylıkl/güzellik elemanları Home Basic'te
bulunmuyor ve Home Premium ile arasında amazon.com fiyatlarına göre
yaklaşık 40 USD fark var bu fark Premium'u tercih etmek için yeter de
artar bile.

Home Basic'in diğer özelliklerini sıralarsak:


User Account Control (UAC) Windows Defender gibi güvenlik bileşenleri.
Windows ReadyDrive/ReadyBoost SuperFetch gibi performans özellikleri
8 GB bellek ve 1 fiziksel işlemci desteği (Bellek miktarı 32 bit işlemcilerde 4 GB ile fiziksel olarak sınırlı)
Gerçek zamanlı yedekleme ve yedekten geri getirme
Internet Explorer 7(+) Windows Mail
Windows Calendar Contacts Sidebar Games Explorer
Aynı anda 5'e kadar ağ bağlantısı

Bunların
dışında Windows Meeting Space ve Remote Desktop gibi özellikler
kısıtlanmış; örneğin Remote Desktop sunucusu yok sadece bir sunucuya
bağlanmak için istemci var.

Windows Vista Home Premium (239 USD)

Windows
Vista Home Premium'u aksesuarlı Home Basic olarak adlandırabiliriz.
Aero'yu kullanabildiğiniz en ufak sürüm de bu. Home Premium Home
Basic'in tüm özelliklerini taşıyor ve bunların üstüne yenilerini ekliyor
veya kısıtlamalarını kaldırıyor. Ek özelliklerden bazıları şunlar:

64 bit makineler için 16 GB bellek desteği ile 2 fiziksel işlemci
Windows Media Center; WMC HDTV ve Xbox360 uyumluluğu
Movie Maker DVD Maker
Tablet PC ve Touchscreen desteği Windows SideShow
Network Projector desteği
10'a kadar ağ bağlantı desteği
Windows Aero kullanıcı arabirimi gerçek zamanlı görev çubuğu önizlemeleri Flip 3D

Bunlarla
birlikte Windows Meeting Space'teki sadece görüntüleme sınırlaması
kaldırılmış WMS tam işlevsellikle çalışıyor. Home Basic'te öne
sürdüğümüz görüşlerle uyumlu olarak Vista'ya geçmek isteyen ev
kullanıcılarının bu sürümü alması uygun gözüküyor. Aradaki %20 civarında
fiyat farkı için değer.


Windows Vista Business (299 USD)

Windows
Vista Business adından anlaşıldığı üzere işyerleri için düşünülmüş.
Eğlence ve görüntü seçenekleri açısından Windows Vista Home Basic ile
Home Premium arasında kalıyor; Basic'te olmayan üç boyutlu masaüstü
etkilerine sahip olmakla birlikte Home Premium'da bulunan Media Center
Movie Maker ve DVD Maker eksik. Ayrıca -yine her iki Home sürümünde
bulunan- ebeveyn kontrolleri de iş ortamında kullanılacağı düşünülerek
kaldırılmış.

Bunlar dışında kalan özellikleri Windows Vista Home Premium'unkilere eklemek üzere sıralarsak:

Kaldırılan bellek sınırlaması
Windows Shadow Copy şifrelemeli dosya sistemi (EFS) tam sistem yedeklemesi
Internet Information Server
Remote Desktop Server

Ayrıca
Home sürümlerindeki sınırlı olarak varolan işlevlerin tamamının
sınırlamaları yokedilmiş. Bu haliyle pek çok iş ortamında kullanılmak
üzere çıkan sürüm bu.


Windows Vista Enterprise (Sadece Volume Licensing)

Windows
Vista Enterprise sadece Volume Licensing ile sunulacak. Teknik olarak
bir Business sürümü üzerine BitLocker gibi eklerin koyulması.

Windows Vista Ultimate (399 USD)

RC2
ile kurulan dolayısıyla bizim incelemizde kullanılan Vista sürümü
Ultimate Edition. Yukarıya çıkıp diğer sürümlerde sıraladığımız
özelliklerin hepsini alt alta yazın ve kenarları yuvarlatılmış siyah bir
kutuya koyun. Ah üstüne de Home Basic'in iki katı kadar bir fiyat
etiketi yapıştırın!




Windows Vista: Değer mi?

Görünüm
ve kullanım kolaylığı yönlerinden Windows Vista daha önce sistemiyle
uğraşmak isteyen kullanıcıların üçüncü parti yazılımlarla sağlamaya
çalıştığı geliştirmeleri ve yeni altyapısından faydalanarak daha
fazlasını getiriyor. Bunu Windows XP'ye alışık kullanıcıların
alışkanlıklarını çok fazla değiştirmekten kaçınıyor. Bu geliştirmeler
Linux ve Mac OS grafik masaüstü ortamlarıyla karşılaştırıldığında devrim
yaratacak bir şey içermiyor ancak özellikle oyun ve ihtiyaç duydukları
başka özelleşmiş uygulamalar için Windows kullanmak zorunda olan
kullanıcılar için en sonunda "medeni" bir ortam sunuyor.

Büyük
oranda değişen altyapı Windows sunucu sürümlerinden aldığı katkılarla
yine bir "Şimdiye kadarki en güvenli Windows" izlenimi veriyor. Güvenlik
yetenekleri yazıda bahsettiğimizden çok daha geniş ve bol miktarda yeni
düşük seviye özellik içeriyor. Srücü altyapısı bazı donanımlar için ilk
etapta sorunlara gebe ama donanım -ve yazılım- üreticileri sorunlu
ürünleri Vista altında daha iyi çalıştırmak için hızlı davranacaklardır.
Hatırlatmakta fayda var ki bunların kendilerini kanıtlamaları için
zaman gerek.

Vista'nın önündeki engellerden birisi Windows
XP'nin başarısı. Eleştirilen pek çok yönüne karşın Windows XP'nin
masaüstündeki yaygınlığı birden fazla şekilde Vista'nın başarısını da
etkileyecek daha doğrusu muhtemelen geciktirecektir. Herşeyden önce
herke donanımını ve yazılımını Windows XP için üretiyor. Bunlar sorun
çıkaranlar olsa da genellikle Vista altında çalışabiliyor veya kısa
zamanda Vista ile ilgili sorunları aşacaklar. Ama zaten ihtiyaç
duyduğunuz uygulama sahip olduğunuz Windows XP altında çalışıyorsa neden
masrafa giresiniz ki? Bu anlamda Windows XP-Windows Vista geçişi
Windows 98-Windows XP geçişi gibi değil. Windows XP o zamanlar bir
önceki sürüme göre hemen belirgin olan özellikler içeriyordu. Özellikle
ev kullanıcıları içinse Windows Vista Windows XP'nin makyajlanmış
halinin çok ötesinde algılanmayabilir.

Windows Vista'nın
getirileri bir de fiyat ve donanım açlığı nedeniyle gölgeleniyor.
Özellikle ek bellek ihtiyacı ile Vista'ya geçiş maliyeti oldukça yüksek.
Ülkemizde uygulanacak fiyat politikasına bağlı olarak Windows XP'nin
oturmuşluğunu da gözönünde bulundurup oldukça yavaş bir geçiş
bekleyebiliriz. Firmalar da gerekmedikçe böyle bir maliyete katlanmak
istemeyeceklerdir. Bu geçiş sırasında bellek modül fiyatları da
kıpırdanabilir.

Windows Vista aynı zamanda daha önceki
Windows'larda olmayan kısıtlamalar da getiriyor. Yapılan değişiklikle
lisans anlaşması biraz daha yumuşadı belki ama başlı başına ayrı bir
yazı konusu olabilecek başka kısıtlamalarla birlikte bazı kişiler için
yenilir yutulur cinsten değil. Bir örnek dijital hak korumaları için
destek içermeyen monitörlerde görüntü kalitesinin azaltılabilmesi. Film
üreticileri bunu kullanmayla ilgili bir ipucu vermiyor ama en azından şu
durumda ellerinde olacak kullanmaya kalkarlarsa da para ödeyip satın
aldığınız orijinal yüksek kaliteli içeriği olduğu gibi izleyebilmek için
bir de monitör almanız gerekebilecek.

Maliyet hesaplarına
sürümler arasındaki farkları da katmak gerekiyor. Windows Vista Home
Basic çoğu kullanıcı açısından Vista'ya geçmeye değmez. Tüm özellikleri
almak içinse Türkiye'nin gelir seviyesine göre ufak bir servet harcamak
gerekiyor.